فهرست شرح‌های نهج‌البلاغه

فهرست شرح‌های نهج‌البلاغه مجموعه کتاب‌هایی است که دانشمندان شیعه و سنی به زبان‌های مختلف، نهج البلاغه را شرح داده‌اند. نهج‌البلاغه، کتابی است از گفته‌ها و نوشته‌های حکیمانه حضرت علی(ع) که سید رضی از عالمان شیعه در اواخر قرن چهارم قمری آن را جمع‌آوری کرده است. در فهرست زیر، شرح‌های این کتاب به زبان عربی، فارسی و اردو بیان شده است:

شرح‌های نهج‌البلاغه (عربی و فارسی و اردو)

عنوانزبانشارحمذهبقرن
شرح نهج البلاغهعربیابن ابی الحدید (عزالدین‌ ابوحامد عبدالحمید بن‌ هبةالله‌)سنی معتزلی۷
مصباح السالکین (کتاب) یا شرح بزرگ نهج‌البلاغهعربیمیثم بن علی بن میثم البحرانیشیعه۷
شرح نهج البلاغهعربیسید عباس علی موسوی
آداب الملوکفارسیمیرزا محمدرفیع تبریزیشیعه۱۴
شرح نهج البلاغهعربیناشناس۸
شرح نهج البلاغهفارسیمولا محمدصالح قزوینیشیعه۱۱
شرح نهج البلاغهفارسیمحمدباقر لاهیجی اصفهانی۱۳
شرح نهج البلاغهعربیشیخ محمد عبده مصریسنی
منهاج البراعه فی الشرح نهج البلاغهفارسی - عربیحبیب‌الله خویی
ترجمه و تفسیر(شرح) نهج البلاغهفارسیمحمدتقی جعفریشیعه
فی ظلال نهج البلاغهعربیمحمدجواد مغنیهشیعه
شرح نهج البلاغهعربیسید محمدکاظم قزوینی
شرح نهج البلاغه المقتطف من بحارالانوارعربیعلی انصاریان
شرح نهج البلاغهعربیعلی محمدعلی دخیل
شرح نهج البلاغهاحمد المدرسی الوحید
شرح نهج البلاغهفارسی-عربیمیرزا محمدباقر نواب لاهیجی
شرح نهج البلاغه منظومفارسی-عربیمحمدعلی انصاری قمیشیعه
معارج‌ نهج‌البلاغه‌ یا شرح‌ ابن‌فندق‌ بیهقی‌عربیظهیرالدین‌ ابی‌الحسن‌ علی‌بن‌ زید انصاری‌ اوسی‌ بیهقی‌ ملقب‌ به‌ فرید خراسان‌ و ابن‌فندق‌شیعهقرن ۶ق
مفتاح السعادة فی الشرح نهج البلاغهعربیسیدمحمدتقی النقوی القاینی خراسانیشیعه
تنبیه الغافلین و تذکره العارفینفارسیملافتح الله بن شکرالله شریف کاشانیشیعه
بهجة الحدائقسیدعلاءالدین محمد گلستانه اصفهانیشیعه
حدائق الحقائقسیدعلاءالدین محمد گلستانه اصفهانیشیعه
شرح نهج البلاغهتاج الاسلام سیدضیاءالدین ابوالرضا فضل الله بن علی راوندیشیعه
شرح نهج البلاغهاحمدبن‌ محمد الوبری‌ الخوارزمی
حدائق‌الحقائق‌ فی‌ فَسردقائق‌ أفصح‌الخلائق‌عربیقطب‌الدین‌ ابوالحسن‌ محمدبن‌ حسین‌ بیهقی‌ کیدری‌ نیشابوری(قطب‌الدین‌ کیدری‌)قرن ۶
شرح نهج البلاغه ابن‌عتایقی‌کمال‌الدین‌ عبدالرحمن‌بن‌ محمدبن‌ ابراهیم‌ عتایقی‌ حلی‌ (ابن‌عتایقی‌)شیعه
مختصر نهج البلاغه (مختصر شرح نهج البلاغه)علامه جمال الدین ابومنصور حسن بن یوسف بن مطهر حلیشیعه
اعلام نهج البلاغهسید علی ابن الناصر
منهاج‌البراعة‌ فی‌ شرح‌ نهج‌البلاغه‌عربیقطب‌الدین‌ سعیدبن‌ عبدالله‌بن‌ حسین‌ راوندی‌ (قطب‌ راوندی‌)شیعه
‌شرح‌ الهی‌ اردبیلی‌ «منهج‌الفصاحة»کمال‌الدین‌ حسین‌بن‌ شرف‌الدین‌ عبدالحق‌ اردبیلی‌ متخلص‌ به‌ الهی‌شیعه
‌منهاج‌الولایة‌ فی‌ شرح‌ نهج‌البلاغة‌جمال‌السالکین‌ عبدالباقی‌ صوفی‌ تبریزی‌شیعه
‌شرح‌ نهج‌البلاغه روغنی‌ قزوینی‌مولی‌ محمد صالح‌بن‌ محمدباقر روغنی‌ قزوینی‌شیعه
شرح‌ نهج البلاغه نو‌اب‌ لاهیجی‌ملامحمدباقربن‌ محمد نواب‌ لاهیجی‌ اصفهانی‌شیعه
الدرة‌ النجفیة‌ فی‌ شرح‌ نهج‌البلاغه‌ الحیدریةآیت‌الله‌ شهیدمیرزا ابراهیم‌بن‌ حسین‌ دنبلی‌ خویی‌شیعه
بهج‌الصباغة‌ فی‌ شرح‌ نهج‌البلاغة‌شیخ‌محمدتقی‌ تستری‌(شوشتری)شیعه
معارج نهج البلاغهابو الحسن علی بن ابی القاسم
شرح‌ نهج البلاغهافضل الدین حسن بن علی بن احمد ماه‌آبادی
شرح‌ نهج البلاغهقاضی عبدالجبار
شرح‌ نهج البلاغهفخر رازی، محمد بن عمر طبری شافعی
شرح‌ نهج البلاغهسید رضی الدین ابو القاسم علی بن موسی بن طاوس حسینیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهعربیابو طالب، تاج الدین، علی بن انجب بن عثمان بن عبد الله بغدادی (ابن الساعی)
شرح‌ نهج البلاغهشیخ کمال الدین ابن عبد الرحمن بن محمد بن ابراهیم عتائقی حلی
شرح‌ نهج البلاغهیحیی بن حمزه علوی یمنی
شرح‌ نهج البلاغهسعدالدین مسعود بن عمر بن عبدالله تفتازانی شافعی
شرح‌ نهج البلاغهسید افصح الدین محمد بن حبیب‌الله بن احمد حسینی
شرح‌ نهج البلاغهمولی قوام الدین یوسف بن حسن (قاضی بغداد)
روضه الابرارفارسیابوالحسن علی بن حسن زوارهشیعه
ترجمه شرح ابن ابی الحدیدمولی شمس بن محمد بن مراد
شرح‌ نهج البلاغهشیخ بهائی عاملیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهشیخ الرئیس ابو الحسن میرزا قاجار
شرح‌ نهج البلاغهفارسیشیخ نور محمد ابن قاضی عبدالعزیز ابن قاضی طاهر محمد
انوار افصاحهمولی نظام الدین علی بن حسن جیلانی
شرح‌ نهج البلاغهشیخ حسین بن شهاب الدین بن حسین عاملی کرکیشیعه
العقد النضید المستخرج من شرح ابن ابی الحدیدعربیفخرالدین عبدالله بن موید بالله
شرح‌ نهج البلاغهسید ماجد بن محمد بحرانی
شرح‌ نهج البلاغهفارسیشیخ محمد مهدی بن ابی تراب سهندی
شرح‌ نهج البلاغهسید حسن بن مطهر بن محمد یمنی جرموزی حسنی
شرح‌ نهج البلاغهفارسیمولی تاج الدین حسن (ملاتاجا)
شرح‌ نهج البلاغهفارسیمولی محمد صالح بن محمد باقر روغنی قزوینی
شرح‌ نهج البلاغهسید نعمة الله بن عبدالله جزائری شوشتریشیعه
شرح‌ نهج البلاغهمولی سلطان محمود بن غلامعلی طبسی قاضیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهمولی محمد رفیع بن فرج گیلانی
شرح‌ نهج البلاغهشیخ محمد علی بن شیخ ابو طالب زاهدی گیلانی اصفهانی
شرح‌ نهج البلاغهسید عبدالله بن محمدرضا شبر حسینی کاظمیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهفارسیامیر محمد مهدی خاتون‌آبادی اصفهانیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهفارسیحاج سید محمد تقی بن امیرمحمد مومن حسینی قزوینیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهفارسیمیرزا باقر نواب ابن محمد بن محمد لاهیجی اصفهانیشیعه
ترجمه شرح‌ نهج البلاغه ابن ابی الحدیدفارسیحاج نصرالله بن فتح‌الله دزفولیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهسید صدرالدین بن محمدباقر موسوی دزفولیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهسید مفتی عباس
تعلیقه بر مشکلات نهج البلاغهمولی احمد بن علی اکبر مراغی تبریزی
شرح‌ نهج البلاغهشیخ بهاءالدین محمد
شرح‌ مشکلات لغوی نهج البلاغهمحمدحسن نائل مرصفی
شرح الاحتشام علی نهج البلاغه الامامشیخ جواد طارمی ابن حاج مولی محرم علی زنجانی
شرح‌ نهج البلاغهجهانگیرخان قشقائیشیعه
الاشاعهسید اولاد حسن بن محمدحسن هندی
شرح‌ نهج البلاغهشیخ محمدحسین بن محمد خلیل شیرازی
شرح‌ نهج البلاغهسیدعلی اطهر کهجوی هندوی
شرح‌ نهج البلاغهعربیمحی‌الدین خیاط
شرح‌ نهج البلاغهاردوسید ذاکر حسین اختر دهلوی
تحقیقات و اضافاتی بر شرح‌ نهج البلاغه عبدهعربیمحمد بن عبد الحمید مصریسنی
شرح‌ نهج البلاغهاردوسید ظفر مهدی لکهنوی
بلاغ المنهجسید هبةالدین شهرستانی
شرح‌ نهج البلاغهشیخ محمد علی بن بشارت خیقانی
شرح‌ نهج البلاغهفارسیمیرزا محمدتقی الماسیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهشیخ عبدالله بحرانی
شرح‌ نهج البلاغهشیخ عبدالله بن سلیمان بحرانی سماهیجی
شرح‌ نهج البلاغهحاج مولی علی علیاری تبریزی
شرح‌ نهج البلاغهشیخ ملا حبیب‌الله کاشانیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهسید عبدالحسین حسینی آل کمونه بروجردیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهمیرزا محمدعلی بن محمدنصیر چهاردهی گیلانیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهمیرزا محمدعلی قراچه داغی تبریزیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهمحمد محیی‌الدین عبدالحمید
شرح‌ نهج البلاغهحاج میرزا خلیل صیمری کمره‌ای طهرانیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهفارسیسیدمحمود طالقانیشیعه
شرح‌ نهج البلاغهسید علی‌نقی فیض الاسلامشیعه
شرح‌ نهج البلاغهجواد فاضلشیعه
درس‌هایی از نهج البلاغهفارسیحسینعلی منتظریشیعه
تفسیر نهج البلاغهفارسیعبدالله جوادی آملیشیعه
پیام امام امیرالمومنین(ع)فارسیناصر مکارم شیرازیشیعه

جستارهای وابسته

  • فهرست ترجمه‌های نهج البلاغه

پانویس

منابع

  • دانستنیهای اسلامی برای نوجوانان، گروهی از نویسندگان به سرپرستی سیدمهدی شجاعی، جلد سوم، تهران نشر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، چاپ اول، ۱۳۸۷،

پیوند به بیرون